Piątek, 2:45, pierwsza odsłona

W połowie lipca br., bardziej drugiej niż pierwszej planowana jest antologia opowiadań "Piątek, 2:45" (wydawnictwo Filar). Na razie nie można zdradzić okładki (namalowała ją - sic! - młoda, zdolna malarka Justyna Kabala), więc pozostaje zadowolić się jej fragmentem. "Piątek, 2:45" to moje literackie dziecko, do którego poczęcia zaprosiłem, oprócz samego siebie:), wyrazistych autorów, operujących i ciekawą stylistyką, i autonomicznych w poglądach oraz wyobraźni. W lipcu przyjdzie więc czas na weryfikację.

Jodowanie

Czasem resztki PRL- są jak sen, nie tyle zły, co taki, co nie miał prawa się przyśnić, a jednak zrobił to, cholera. Kto przeczytał przynajmniej dziesięć powieści Stephena Kinga (oprócz "Pod kopułą", bo to naprawdę nieudane tomisko, głupie jak wstawiona lolitka na rozmowie panelowej o kondycji współczesnej polszczyzny), wie, co mam na myśli. Prawie ćwierć wieku temu wielkie jebut w Czarnobylu. Pamiętam, jod nam dawali. A niesmaczny jak homilia Rydzyka. Próbuję rozwiać mgłę zapomnienia. Sala gimnastyczna w podstawówce. Dyrektorka z wąsem pod nosem, dziarska baba o temperamencie jednego z Szewców Witkiewicza. Zarośnięta, wielka, gruba. Strach pomyśleć, co mieszkało pod jej pachami. Strach pomyśleć, co żyło sobie między jej nogami. Cóż, paskuda peerelowska uwielbiała niechlujów, tacy przynajmniej nie dbali wg niej o siebie, dbali o system. Więc babiszon ogłasza smarkaterii, drodzy moi, coś rozeszło się u Ruskich. I być może przyszło i do nas. Coś groźnego, drogie dzieci, dla zdrowia. Marsz, bitte, do higienistki! Oni więc czwórkami do gabinetu szli, gówniarze z klas jeden osiem, jod palił, jod mieszał, dorośli gdzieś tam daleko zrobili łubudubu, nas tu dręczą jakimś syfem gorszym nawet od syropu z cebuli, ble! No dobrze, pijemy. Potem zapominamy. Jakby to się nie zdarzyło. Mam ledwo jedenaście lat, w przeciągu kilku kolejnych przekonuję się, że idzie mi coraz gorzej z matematyki, czyżby promieniowanie pomieszało mi w głowie? Równocześnie zaczynam pisać. Wpierw głupie wierszyki o ptakach, zwierzątkach latających i osiadłych. Potem akcent pada na tematy zdecydowanie atrakcyjniejsze fabularnie, bez obecności duchowej św. Franiciszka. I dobrze, chyba dobrze, dzięki ci więc, Czarnobylu, zatrułeś mnie, chłopaka z Podkarpackiego, zatrułeś egzystencjalną gangreną, ściąłeś podpuchę, pozoranctwo i teoułudę, ukazując mięso, smakowite, wzbudzające apetyt na więcej, może to proza, może to coś więcej niż proza, zobaczymy. Ale jodu już wystarczy.

Przemyski Przegląd Kulturalny

Na pierwszy rzut oka to normalna powieść, podzielona na trzy rozdziały. Zaczynam czytać i już pierwszy zgrzyt – opis gwałtu, zaraz potem dostrzegam szokujący język. A może na odwrót: najpierw język pełen wulgaryzmów i brutalności, a później dzieło zniszczenia, jakie dokonuje bohater na niewinnej mieszkance dobrego osiedla. Zagłębiam się w lekturze coraz bardziej i bardziej, nie mogę się oderwać. Coś w sobie Gangrena ma, bo wciąga mnie tak bardzo, że dopiero po skończonej lekturze zauważam, że tekst nie jest wyjustowany. Powinno przeszkadzać, ale nie przeszkadzało.
Pochodzący z Lubaczowa autor debiutował w 2003 roku wielowątkową powieścią Poszukiwacze powieści i już wtedy można było zauważyć talent lingwistyczny pisarza. Wulgaryzmom Kornagi nie brak fantazji, nie jest to czysta, zwykła „łacina” w wykonaniu osiedlowych kozaków. Można tu mówić o wulgarności literackiej, bardziej złożonej, a przede wszystkim w Gangrenie wręcz potrzebnej.
Język to narzędzie, przy pomocy którego myślimy, a więc jakim innym językiem może posługiwać się człowiek zdolny do tak brutalnych czynów? Język użyty przez autora to nie jego ,,widzimisię”, to konieczność narzucona przez socjologiczny autentyzm. Autor zerwał z zasadami pisania „dobrej powieści”, o ile coś takiego istnieje. Postąpił na pewno na przekór tym, którzy w literaturze szukają miłych i przyjemnych opowieści. Ktoś powie, że Kornaga epatuje brutalnością, w gruncie rzeczy epatuje tylko rzeczywistością. Może jednak to jest tak bardzo przerażające dla czytelnika, że świat opisany w powieści, to nasz świat. Bohater to nie diabeł wcielony, przypomina raczej naszego sąsiada, który mieszka z babcią i opiekuje się kotami. Jego życie ma jednak drugie dno, w którym jawi się niczym ,,Polish Psycho”. Autor sugestywnie wprowadził nas w strumień świadomości bohatera, a czytelnik podążając wraz z prądem myśli tej negatywnej postaci, może podjąć próbę znalezienia przyczyn narodzin potwora. (To trochę podobnie jak w powieściach Masłowskiej, chociaż obraz prymitywnego świata wyrażającego się prymitywnym językiem jest tu bardziej wyrazisty i przerażający.)
Fabuła utworu wydaje się tylko przykrywką dla ukazania całej tandety tego świata, jego zakłamania, totalnej degrengolady. Nawet ci, co powinni stać na straży zasad moralnych, są ich głównymi gwałcicielami. Rola gwałtu w książce Kornagi jest zresztą bardzo ważna: mamy tu gwałt dokonany przez autora na schemacie typowej powieści i gwałt dokonany przez bohatera. Można powiedzieć, że gwałt spełnia tu też funkcję symboliczną, bo gdy bohater gwałci Emilię, to bardziej niż żywą kobietę zdaje się gwałcić pewien system myślenia, sposób życia.
Najlepiej cały utwór podsumowuje motto do rozdziału trzeciego. Kornaga, sam znany jako autor tekstów hip-hopowych, sięgnął po fragment tekstu z piosenki Jestem Bogiem Paktofoniki: „Jestem Bogiem, uświadom to sobie”. To słowa wypowiedziane przez bohatera Gangreny. Adam jest trochę jak bohater Dostojewskiego, z tą różnicą, że Roskolnikow Kornagi wcale nie ma wyrzutów sumienia. Roskolnikow to tylko wybitna jednostka, która może sobie na wiele pozwolić, jednak wciąż jest człowiekiem. Adam stwierdza, że jest Bogiem, więc wyrzuty sumienia są w jego przypadku już nie na miejscu. Adam jest odczłowieczony, ale nie został zdegradowany do roli zwierzęcia, wręcz przeciwnie, on (jak jego biblijny pierwowzór) zjadł owoc z drzewa poznania dobra i zła. Skoro Adam „jest Bogiem”, to jaki jest więc sam Bóg? Z kart Gangreny wydziera się krzyk do Boga: widzisz i nie grzmisz, pozwalasz na to wszystko, jesteś dobry tylko wtedy gdy Ci się zechce. Jak mówi powieściowy Adam: „Człowiek ma tyle wad Boga”. Pozwala na rozprzestrzenianie się zła na świecie. Tylko czym jest zło, czy istnieje coś takiego jak zło i dobro? Granica się zatarła, pozwalamy sobie na coraz więcej, to my ustalamy co jest złe a co dobre.
„Jesteśmy bogami”, ale czy autor chce przez to powiedzieć: „róbcie co chcecie”, została wam dana władza na Ziemi? Wręcz przeciwnie, wydaje mi się, że to raczej ostrzeżenie: uważaj bo masz władzę, z która niekoniecznie będziesz sobie umiał poradzić. Książka Kornagi daje nam klucz do rozwiązania zagadki, co się stanie, gdy każdy sobie wyobrazi, że jest Bogiem. Świat, w którym będzie więcej takich ludzi jak Adam, to pandemonium. Kraj, w którym każdy sobie uświadomi, że jest Bogiem, stanie się w rzeczywistości ojczyzną szatana.
Gangrena to choroba, która atakuje głównie mężczyzn w wieku 20 do 40 lat. W takich okolicznościach wybór tej choroby na tytuł książki wydaje mi się całkowicie trafny. Chore jest społeczeństwo opisane przez autora, jaki inny tytuł można mu więc nadać? Zresztą Dżuma już była. Charakterystyczne dla gangreny owrzodzenia, mają swoje odbicie w ,,Adamach”, tak samo wzbudzają obrzydzenie i trudno się ich pozbyć.
Gangrena to dla mnie jedna z najciekawszych książek o Bogu i o człowieku, a może bogu i Człowieku. Zmusza do refleksji. Komu przeszkadzają brutalność i wulgaryzmy czytać nie musi, a szkoda – bo książka na uwagę zasługuje. Język użyty przez autora jest konieczny do oddania ducha całego utworu. Jak mówi Adam: „Słowniki wbrew pozorom są ubogie. Tworzą je śmiertelni nędzarze.”
Anna GIGOŃ, Przemyski Przegląd Kulturalny

Bez tytułu

Płaczemy.

Wystawa: Szyma

Wernisaż Wiadomości Grzegorza Szymy. Prace pełne wrodzonej czupurności, kontestacyjność antysystemowa, a raczej: antyzwyczajność. Z akcentem naturalnego humoru, bez domieszki anarchistycznej kpiny, raczej z nadmiarem przemyślanej, a mimo to osiągniętej spontanicznie ironii. Wrażenie robi Kalendarz 2004. To projekt łączący bezpośrednio (i bezkompromisowo) życie artysty z tworzonym przez niego dziełem. Konsekwencję z mimowolnym cynizmem. Cel mający na smyczy użyte środki. Koncept: odnotować za pomocą kostek ilość orgazmów w roku. Każda kostka to jeden dzień. Zaznaczona kółkiem oznacza doznaną rozkosz. Szyma przyznaje się w czterech czy pięciu kostkach, że nie miał siły na kontynuację dzieła, szczególnie w Sylwestra. Nadrabia zaległość w trzystu sześćdziesięciu. Dzień za dniem żył w świadomości, że każdy jego potencjalny stosunek musi zostać "odnotowany". To może stresować. Nie tylko oddany za pomocą artefaktu, ale jeszcze z zaznaczeniem, czy spełnił się seksualnie, czy nie. Być może powyższy ekshibicjonizm razi swoją jednoznacznością. Sprzęgnięty jednak bezpośrednio z życiem artysty, który konsekwentnie przez cały rok monitoruje swoją płciowość, robi wrażenie. Pokazuje nadmiar. Pokazuje luki. Pokazuje człowieka, który zamienia się w narzędzie artystycznego przekazu. Jedni wzruszą ramionami na to uprzedmiotowienie organów płciowych, drudzy uśmiechną się, nabierając dystansu do skonwencjonalizowanej miłości - w końcu nawet najbardziej romantyczna kolacja zazwyczaj kończy się wymianą płynów. Szyma nie boi się włazić pod skórę. Szczególnie swoją.
I to usprawiedliwia jego poszukiwanie. Czy odnajduje - warto osądzić osobiście. Wystawa trwa do 23 kwietnia, galeria TEST, Warszawa, Marszałkowska 32/50.

DJ Dominion

DJ Dominion, mój stary przyjaciel, z którym kiedyś tworzyliśmy hiphopowy projekt HIPNOZA, opowiada o swoich słynnych filmikach (np. Hardcore negotiators czy Welcome everybody), o swojej muzyce i planach na przyszłość. Polecam!

Rzabowe recenzje

Jeśli ktoś da radę przbrnąć przez całe pole "pierdolenia w dupę", "kutasów", "cip jebanych" i innych wulgaryzmów oraz zwierzęcego, wulgarnego seksu, takiego właściwie porno niemalże to znajdzie wiele ciekawych i zasakująco trafnych reflekcji na temat różnych dziedzin życia... czytaj więcej

Augustyn Lewicy

Wczorajsze spotkanie w Muzeum Sztuki Nowoczesnej, dyskusja na temat książki Artura Domosławskiego Kapuściński non-fiction. Oprócz samego autora udział w wzięli Agata Tuszyńska, Andrzej Stasiuk, ks. Adam Boniecki i Wojciech Tochman. Ludzi tak dużo, że po raz pierwszy z braku miejsc siedziałem na podłodze przez bite dwie godziny. Dzięki temu mogłem się przekonać, że mimo 34 krzyżyka nadal cieszę się wytrzymałym kręgosłupem, nie mówiąc o pośladkach...

Podsumowując: Andrzej Stasiuk w prosty sposób wyjaśnił pozytywnie wszystkożerną naturę Kapuścińskiego, tego chłopaka z małego miasteczka, który poszedł w świat i zrobił tam międzynarodową karierę, stając się drugim naszym papieżem - reportażu.

Ciekawą opinię wygłosił Roman Kurkiewicz, porównując żywot Kapuścińskiego do św. Augustyna, zaakcentował również jego umiejscowienie w przestrzeni politycznej - tej po lewej stronie. Moim skromnym zdaniem miejsce Kapuścińskiego nie jest - jak niektórzy, oburzeni książką, teraz chcą - na Skałce. Jego miejsce przede wszystkim jest na półce. Lub w pamięci e-readera.

Porównanie z Augustynem Aureliuszem jest rzeczywiście trafne. Kapuściński po latach "rozpusty" przeistoczył się w jednego z Ojców Lewicy. Można by rzecz, że wyleczył się z zainfekowanego bolszewizmem komunizmu orzeźwiającym lekiem nowoczesnej lewicy. "Wyborcza", jakby o tym zapominając, drukowała obszerne fragmenty jego Lapidarium, część 1, 2, a gdyby żył, to i pewnie 23... Czy myśleli, że mają do czynienia z katokonwertytą? Wątpię.

Ja sam początkowo nie interesowałem się książką Domosławskiego. Ot, facet wydał starannie napisaną biografię, pokazał co i jak. A tu nagle larum, zawodzenie, że nie wolno, że przekroczył granice, że żeruje, że zagryza, rozszarpuje i wysysa. Larwy obskurantyzmu wyszły na wierzch, więc właściwie nie ma co tu się patyczkować, tylko używać mocnych retorycznych środków owadobójczych; dziś chcą pożreć Domosławskiego, jutro każdego, kto uchyli kołdrę czy rozsunie firankę.

Buszujący w chmurach

Premierze filmu W chmurach towarzyszy wydanie powieści Waltera Kirna pod tym samym tytułem. I właściwie tylko ten fakt łączy dwa byty - filmowy i literacki. Z korzyścią dla obydwu.

Nie miejsce tu na analizy czym i dlaczego aż w takim stopniu powieść różni się od filmu. Film, zgrabnie skrojony nie tylko pod amerykańskiego odbiorcę, wyróżnia się ciekawie poprowadzoną fabułą. Trzeba oddać mu sprawiedliwość, że unika mielizn happy endu. Nie unika natomiast szablonów, które skądś już znamy. Mistrz-uczeń, jeden wypalony, drugi dopiero na rozbiegu. Dzięki inicjacyjnej wyprawie zmienia się jego postrzeganie na sprawy, które dotąd widział jednoznacznie. Itd. Zyskuje na tym także Mistrz, który odzyskuje siebie. Itd. W chmurach nie stawia jednak kropki na końcu zdania, lot zdaje się trwać dalej.

Książka, pisana ponad dziesięć lat temu, kiedy nikt nie śnił np. o Skype, od początku skupia się na psychice Ryana Binghama, doradcy do spraw zawodowych, a właściwie - zwalniającego tych, którzy korporacji już niepotrzebni. Praca Ryana implikuje jego postrzeganie nawet drobnostek: Alex (...) ma jeszcze zegarek. Znam tę firmę - zwolniłem jej czterech pracowników. Ryan usiłuje dokończyć i wydać powieść Garaż, coś na kształt fabularyzowanego poradnika dla menedżerów. Spotyka się z ekscentrykami biznesu, m.in. odwiedza posiadłość lubieżnego profesora Sandora Pintera, analityka trendów gospodarczych. Regularnie wdaje się w niezwykle kąśliwe rozmowy ze swoim wulgarnym przełożonym. Przy okazji "nadrabia" zaległości rodzinne, niejako reaktywując wedle swojej mizernej empatycznie miary więź z siostrą. Warto dodać, że polski tłumacz W chmurach, Bohdan Maliborski, wykonał kawał porządnej roboty; styl Kirna nie imponuje może fajerwerkami lingwistycznymi, za to iskrzy się od ironii i lekkości następujących po sobie zdań.

Nie fabuła jest w powieści Kirna pierwszoplanowa. Pisarz wziął na warsztat nieodwracalne szkody, które powoduje w psychice Ryana przebywanie w powietrzu. W czymś, co on sam, jako narrator, nazywa Powietrznym Światem. On by tam najchętniej zamieszkał na stałe i tylko od czasu do czasu schodził na ziemię, by aktywować kolejne mile czy napić się soku w lotniskowej strefie dla VIPów. W samolotach i na lotniskach czuję się jak w domu. Coś w tym jest; eskapizm powietrzny, nowa forma poszukiwania swojej tożsamości. Pokolenie buszujących w powietrzu. Egzystowanie w świecie urządzonym wedle tablic odlotów i przylotów. Samochody z wypożyczalni, żadnej troski o ich amortyzację. Pożywienie na koszt pracodawcy. Sieciowe hotele i rozmyślania, dlaczego niektóre z nich, wbrew zapewnieniom właścicieli, odbiegają od siebie standardem. I jeszcze kobiety zaludniające Powietrzny Świat. Bez złudzeń, że związek z Ryanem może potrwać dłużej niż przeciętny lot między Denver a Atlantą. Bez pretensji, bo one są takie same, tam wysoko nad ziemią nabywają swoistej lekkości egzystencjalnej, gdzie jedyne zobowiązanie dotyczy wylądowania w obranej destynacji. I kolejny lot. I kolejny. Z przesiadką w mieście o nazwie bez znaczenia, gdzie stoi sobie biurowiec, a w tym biurowcu siedzą przy biurkach human resources, na których spada jastrząb Ryan, wydziobuje ich z posad, metodycznie, bez emocji, za to z nawiązką nadziei bez pokrycia, że teraz będzie lepiej, że to kolejny etap życia zredukowanego. Film pokazuje te cięcia lepiej i zabawniej niż powieść. Książka za to pełniej eksploruje życiową redukcję Ryana.

Ryan traci powoli kontrolę nad swoimi powrotami na ziemię. Angażuje go już latanie dla latania; zwalnianie pracowników staje się nieistotne, rutyna będąca synonimem wylądowania i załatwienia służbowych obowiązków. Fascynujący jest ten proces oddalania się od ziemi. Czy to lot ku szaleństwu?

O Gangrenie na Uniwersytecie Gdańskim

Środa, 10.03.2010,BIBLIOTEKA GŁÓWNA UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO, Naukowa konferencja doktorantów, w programie "Anatomia nienawiści. O krytyce świata w powieści Gangrena Dawida Kornagi" (prowadzenie: mgr Jarosław Wach). Kto nad morzem, zapraszam.

Bluszcz, nr 18, marzec 2010

Krzysztof Beśka o Znieczuleniu miejscowym.

O wampirach polskich

Jeśli ktoś przeczytał, że to o wampirach lub po prostu zobaczył okładkę, to ostrzegam od razu – to nie jest horror. Ze Stephanie Meyer nie ma to (na szczęście) nic wspólnego. Wampiry jak najbardziej występują i jest ich tutaj cała masa, ale książka w pierwszej kolejności opowiada o naszym pięknym kraju i bolączkach naszej rzeczywistości. czytaj więcej

Lukrecja Borgia

Jedna z dotychczas najbardziej nieprzeciętnych inscenizacji w naszej narodowej, sala Moniuszki. Sopran niezwykle zgrabnej i niezwykle zdolnej Joanny Woś absolutnie kompatybilny z ambiwalentną naturą drapieżno-niewinnej Lukrecji. Przeniesienie późnośredniowiecznej akcji, z daleka zapowiadającej klasyczny, scenograficzny skansen, do czegoś przypominającego postfaszystowską republikę Salo prosto z filmu Pasoliniego - absolutny strzał w oktawę najwyższych lotów. Nie można było nie klaskać. Nie można było nie mieć gęsiej skórki.

Fragment nowego opowiadania

Besir docisnął nóż w reakcji na myśl o śmierci Sewim, myśl, która przebiegła mu znienacka przez półkule mózgowe, skupione dotąd na powolnym, starannym odkrawaniu kebabowego mięsa o drugiej czterdzieści pięć nad ranem w kebab barze Stambuł.
- Na cienkim cieście, poprosił mężczyzna.
Było weekendowo, gorąca czerwcowa noc, z tych, co to zniechęcają do powrotu do domu, kiedy miasto się bawi, jest sobą na całego i takie inne, przewidywalne sytuacje, jak to ludzie dobrej lub złej woli muszą odreagować na przykład po ciężkiej zimie, kilkudziesięciu bezdomnych zabrał ze sobą mróz do domu Pana, wreszcie pozbyli się problemów kwaterunkowych, szczęściarze, ale przecież to trauma, padli odrętwiali, homo sople, trzeba zapomnieć, zapić, brrr, nie ma co, kto żyje, temu lepiej, gdy pomyśli, że innym wcale nie. Ludzie uwikłani w atrakcje miasta, jedni do dna, drudzy sięgają bruku, wracając niespiesznie do domów, o, przyda się tłuszczyk buforujący wódeczkę, żeby kacem nie uraczyła na drugi dzień, o, kawał mięcha, smakowity kawał mięcha, mlaskanie, oblizywanie, pożeranie, kawał mięcha rządzi i proszę, Stambuł na skrzyżowaniu strategicznych komunikacyjnie alei zarzuca sieć na ławicę ogłupiałych przez ssanie żołądków głodomorów. Czterdziestometrowy, kiszkowaty lokal wypchany klientami jak masą silikonową biust pornoaktorki; tu wolno palić, więc się pali, tu wolno bekać, więc się beka, gwar posypany mocnym zapachem wschodnich przypraw, szuflada kasy fiskalnej, równie żarłoczna jak klienci, otwiera się co chwilę, pochłaniając zapłatę za falafele, pity, baklawy i uśmiech Turka.
Właśnie ten Turek, Besir docisnął nóż w padlinę nabitą piętrowo na rożnie Aleksandra, jakby to ona, ta barania zbitka, była winna kuli, wcale nie zbłąkanej, bo celowej, wyplutej przez jeden z wielu karabinów maszynowych. Karabinów należących do terrorystów, „tych kozojebców kurdyjskich”, powtarza Besir językiem wyostrzonym przez nacjonalistyczną propagandę swojego opuszczonego przed trzema latami kraju.
- Ostry czy łagodny? Besir wskazał dzbanki z sosami. Pierwszy w kolorze posiekanych papryczek chilli zapowiadał rozległe ognisko w przełyku, drugi, bliższy bitej śmietanie, delikatny masaż trzewi.
- Bez sosu, odpowiedział mężczyzna.
W tym momencie sprzedawcy kebabów dziwią się, jak to, bez sosu, przecież będzie smaczniej, może jednak, to gratis, panie, bez tego mięso smakuje jak mięso, a to za mało. Pracownicy Stambułu często robią błyskawiczne zakłady, jaki sos wybierze klient, spojrzenie na głodną facjatę i wynik testu rozwiązany, ludzie są tacy nieskomplikowani, albo ostrzy, albo łagodni, wychodzi im za każdym razem. Rzadko się mylą, ponieważ rzadko ktoś rezygnuje z polewki, skoro bez tego mięso smakuje jak mięso, a to za mało.
Ale w tym momencie Besir wcale się nie dziwi, nie nalega, nie pyta, zajęty swoimi sprawami mimo sprawnie przyrządzanego posiłku. Jego prawa ręka odkłada nóż, sięga po pitę, łopatką rozprowadza po niej farsz. Kule uderzyły rozproszoną falangą w nieświadomych zagrożenia gości, tańcujących w sali weselnej nieopodal miasta Mardin, niedaleko granicy z Syrią. A to była taka przednia zabawa, Allah pobłogosławił młodej parze, zeszło się ponad dwieście osób, z czego potem ubito jedną czwartą. Rzadka okoliczność, umierali w odświętnych ubraniach, gotowi bez galanteryjnych ceregieli do owinięcia w całuny i pogrzebania jak stali.
- Proszę, gotowy, mówi Besir, podając swoje dzieło mężczyźnie. Elif, pełna podziwu dla sprawności ojca, przyjmuje pieniądze od klienta, kołysząc się za ladą w rytm piosenki Tarkana Dilli Duduk.
Wtedy też śpiewał Tarkan, megahit Simarik. Kruszył serca, kruszył kości.

Seni gidi findikkiran
Yilani deliginden cikaran
Kaderim puskullu belam
Yakalarsam

Do mocnych, syntetycznych bębnów dołączyła na żywo perkusja kałasznikowów. W heavymetalowym tempie. Besirowi, pięćdziesiąt pięć lat, strzał przeciął łokieć lewej ręki, powodując jej trwały bezwład, mógł więc pożegnać się na zawsze z dochodową pracą kierowcy dolmusza. Sewim, czterdzieści jeden lat, w rytmie muzyki podskoczyła spontanicznie do góry, pragnąc, by przy opadnięciu na ziemię mąż chwycił ją za biodra i porwał w jeszcze szybsze pląsy. I rzeczywiście, objął ją, bezwładną, niemającą siły nawet na zdziwienie, że już nie żyje. Kula, dokładnie cztery wtargnęły od zaplecza do jej głowy, zamieszały w środku, dwie utkwiły blisko przysadki, wystając częściowo z czoła niczym małe rożki, dwie wyleciały oczodołami, „ona ma wystrzałowe spojrzenie”, powiedziałby cynik i miałby rację, oślizgłe resztki gałek pacnęły spoconą skroń Besira, który strącił je odruchowo jak namolne owady, dopiero kilka sekund później spostrzegając, że nie z insektami ma do czynienia. Ból w ręce zdawał się nie istnieć po starciu z bólem, który wyemitowało martwe, krwawiące ciało Sewim prosto w męża, odebrało mu oddech na dobrą minutę i gdyby Elif nie zaczęła go reanimować, Besir nie skrajałby teraz przypieczonej baraniny, znajdując w przyrządzaniu kebaba zadziwiający spokój ducha, praktycznie nie do zburzenia przez podchmielonych klientów. Praktycznie.

Cudowne dziecko

Zapewne wielu świeżo upieczonych rodziców, po obejrzeniu monologu blondyneczki o niemowlęcej urodzie, która rwaną z emfazy frazą przybliża koleżankom szczegóły tego, jak spędza wolny czas po szkole, ze zgrozą spojrzy na swoje pociechy, nie, ich to nie dotyczy, no skądże, w życiu nie wychowam mojej słodziny, mojego serduszka, mojej ptaszyny na taką wulgarną, zepsutą zdzirę! No właśnie, czy rzeczywiście zdzirę? Ta bobaskowata dziewczynka, w przeciwieństwie do większości swoich koleżanek z dobrych domów, które zgłębiają np. niuanse haftowania czy chodzą na lekcje pianina, rysunku, języka angielskiego, języka francuskiego, języka dobrych manier, bez jakichkolwiek przesłanek finansowych interesuje się tym, co jej najbliższe; nie naciąga swoich starych na kosztowne korepetycje czy fakultety przygotowujące do egzaminów na prestiżową uczelnię, zadowalając się prostymi, wpisanymi w ludzką naturę zajęciami. A że nieco za wcześnie? A że czuć w niej gorliwą, choć popełniającą techniczne błędy amatorkę? A że tylko to jej w głowie i nie tylko w głowie? Cóż, cudowne dzieci mają swoje widzimisię, ich natura nie zna ckliwych ograniczeń, ani tym bardziej wyrzutów sumienia, że może coś nie tak, mamo, tato, to ja już sobie pójdę i napiszę rozprawkę, dlaczego Słowacki wielkim poetą był. Cudowne dzieci nie zastanawiają się, czy im coś wypada, czy nie, po prostu robią swoje i mają z tego autentyczną frajdę; ludzkość może tylko zyskać na ich uporze w realizacji talentów. Mozart dzieckiem będąc już komponował i grał na klawesynie, że furczało, budząc podziw mu współczesnych, a i dziś stanowiąc imponującą inspirację dla młodych muzyków. Czy cudowne dzieci muszą zaraz rozwiązywać rachunki różniczkowe, czy muszą zaraz malować zachwycające formą i treścią obrazy, czy muszą zaraz startować do kolejnej edycji Mam talent, czy muszą zaraz brać udział w ośmiu olimpiadach? Cudowne dzieci to również dzieci, które przyspieszają swoje życie, dokonując w swoim wieku tego, o czym marzą niejednokrotnie dorośli i dojrzali. „Czułam się taka spełniona”, w pewnej chwili rzekła z przejęciem bohaterka nagrania. Wypada jej wierzyć nawet jeśli to fake.

Przekąski vs. Meta

Są w Warszawie dwa porty przesiadkowe do, jak powiedziałby Hitler z youtubowej parodii Upadku , melanży ostatecznych.

Pierwszy, z luzacką niefrasobliwością wymierzony rozświetloną i rozpijaczoną witryną w stronę Pałacu Prezydenckiego (zamieszkiwanym jak na razie przez przedziwne stworzenia, których nie ogarnie nawet wyjątkowo chłonna, a tym samym tolerancyjna dla dziwów tego świata erudycja speców z National Geographic), obecnie zagrożony absurdalną, czyt. urzędniczą groźbą odebrania koncesji, czyli de facto likwidacją; uwielbiany i kochany, którego nazwa dla wielu wieczorno-nocnych Marków, uwikłanych w jego gastronomiczne i towarzyskie atrakcje, brzmi niczym amen w pacierzu lub Ojcze nasz, który pijesz i zakąsasz, a więc: Przekąski Zakąski.

Drugi, nowicjusz w biznesie, nieco skromniejszy w metrach kwadratowych, położony brawurowo na wściekle konkurencyjnej ulicy Foksal, o inspirującej zarówno wyobraźnię, jak i wątrobę nazwie Meta, skrojony, a właściwie to odtworzony wiernie wedle późno gomułkowskiego dizajnu, czyt. wystroju odnośnie detali i detalików, że wchodząc nucisz:

Za towarzysza Gierka
To się jadło,
To się piło,
Rosły długi,
Że aż miło.
I do dziś – poniewierka!

Krótka a la social media sonda wykazała, że ci, którzy krytykują na wstępie Metę – najzwyczajniej w niej nie byli. Dotąd i potąd. Za to na pewno wszyscy bawili w Przekąskach, doświadczając honoru polania pięćdziesiątki przez pana Romana.
Nie ulega wątpliwości, że Przekąski i Meta stanęły do boju o portfele i lajtową lojalność natural born przekąskowiczów. Znając markę tych pierwszych, udaliśmy się komisją chętną do zakąszania do Mety, by wyrobić sobie opinię porównawczą i wnioski prawie że ostateczne wysunąć, co by tą wiedzą podzielić się z poszukiwaczami małych i dużych inspiracji.

Sprawa przedstawia się dziecinnie prosto, chociaż raczej dzieciaki nie bywają w tych miejscach. Nie chodzi bynajmniej o stronnicze podsumowania, niech bezinteresowne obserwacje mówią same za siebie.

Przekąski to miejsce artystowskie. Literaci, malarze, graficiarze, śpiewacy i filozofujący żacy. Pod to rodowodowe towarzystwo wślizgują się smakosze jałowej retoryki czy niedoszli artyści, czyt. rtyści z agend reklamowych; bywając tu, w tłoku, dymie i amoku, próbują świadomie lub nie podpiąć się pod tych, co mają coś do powiedzenia, a nie tylko sprzedania. Zdarzają się jednak rtyści wartościowi, muszą tylko pomóc sobie w znalezieniu "co chciałbym mieć na myśli", Przekąski to dobry sposób na pierwsze poszukiwania po ósmej pięćdziesiątce. W ostatecznym rachunku dzięki pomieszaniu i zbełtaniu powstaje sporo pozytywnej energii, gwar, tłok, zaduch, hipnoza tłumu, sprzeczności, dialektyki stosowane i niestosowane, humory, kaprysy, smaki, absmaki, konotacje, obnażanie, no i wysokie rachunki, bo jak zaczniesz płacić za polewanie sobie Gorzkiej Żołądkowej, kamracie, to ona będzie się lała i lała nieokiełznanie, żądając na podkład nowych przekąsek i zakąsek, wciąż na nowo, no co, dawaj, misiu, nie wymiękaj, raz się żyje, Boga nie ma, jest izba wytrzeźwień, do pierwszego, mimowolnego pawia na/za kołnierz sąsiada.

Meta to miejsce plebejskie. Kameralne. Przyciszone pomimo lecących na okrągło hitów z czasów, kiedy Czterdziestolatek kupił swojego pierwszego malucha. Tu się bardziej je i pije, niż gada i gada. Meta wygrywa piwem butelkowym Warszawiak z browaru w Konstancinie. Wygrywa piwem beczkowym Dawne. Wygrywa genialnym tatarem, zasługującym na mokry pocałunek samego Macieja Nowaka; to dzieło same w sobie, dopracowane w każdym detalu, posiekana cebulka, posiekane pieczarki, posiekany ogórek, żółtko z dupki jakiejś kurki liliputki, pulpa mięsna akuratna, wybełtaj, zaczniesz wpieprzać, że uszy ci odpadną.

Jednakże Meta w ostatecznym rozrachunku – przegrywa; nie tyle metrażem, Meta przegrywa brakiem niewymuszonego dialogu, zapatrzenia nie na zmyślne gadżety z epoki Milicji Obywatelskiej, te wszystkie wody brzozowe, proszki IXI, żyrandole opasłe, w których można by upchać wszystkich internowanych działaczy zdelegalizowanej Solidarności. Pełno tu miejsc siedzących, a skoro siedzących, to alienujących. Przychodzisz, zamawiasz, konsumujesz, szczęście, gdy masz towarzystwo, inaczej kicha, schiza nad meduzą i lornetą, gra peerel w głośnikach, w uszach cisza, smuta, co ja tu, kurwa socjalistyczna, robię? Przekąski zmuszają do stania. Męczysz się, lecz stoisz. Integrując się, gdy taki flow, poznając, zaznaczając, ekspresja, obsesja, cha, cha i hi, hi z każdej strony, medina a la Facebook, stoisz, więc jesteś, cholernie jesteś. Jak w pewnym popularnym, czynnym do wschodu słońca barze przy hotelu Martinez w Cannes. Ludzie stoją po pięć godzin. I gadają, gadają, gadają, masakrując sobie struny głosowe.

Meta rozpija. Hojnie, lecz rozpija (w obydwu lokalach króluje Gorzka). Siedzisz i spożywasz doła. W Przekąskach dwoisz się i troisz. By paść potem na czworaka. Z zadowoleniem.

Zakopane 0.5

Człowiek przyjeżdża do Zakopanego i robi to, co mu się podoba, pod warunkiem, że chcąc nie chcąc przeżre się w Po Zbóju czy Czarnym Stawie. Człowiek przyjeżdża do Zakopanego i robi to, co mu się podoba, pod warunkiem, że pójdzie do kina Giewont i chcąc nie chcąc zmarznie tam okrutnie, gdyż jakiś skąpiec uznał w trakcie projekcji, a co, ceprom ciepło się zrobi od filmu, to co ma im rzycie grzać piecykiem i dutki na rachunki tracić na darmo? Człowiek przyjeżdża do Zakopanego i robi to, co mu się podoba, pod warunkiem, że kiedy zamarzy mu się wjazd na Kasprowy Wierch, chcąc nie chcąc musi z krwawicy swego portfela wydać aż 42 PLN na przejazd tam i z powrotem, co jest rozbojem w goły, nagi, a nawet pornograficzny dzień; gdzie idzie ta kasa, oto jest pytanie, jakieś tajne zbrojenia, bale wystawne czy sieć burdeli dla sodomitów miłujących owieczki? Człowiek przyjeżdża do Zakopanego i robi to, co mu się podoba, pod warunkiem, że jeśli jest gołodupcem, nie ma co tam szukać, chyba że chce żywić się podrzędną padliną w tamtejszych nielicznych barach mlecznych czy wcinać góral burgery, po których obfite wiatry rozerwą mu tyłek, chyba że chce marznąć na dworze i patrzeć z zazdrością na pasibrzuchów za szybami Stek Chałupy, Watry i Owczarni, chyba że chce chodzić tam i z powrotem jak tych paru etatowych czubów zakopiańskich, jeden idzie Krupówkami, kolędy śpiewa nieudolnie, pyskiem szczerbatym epatując przyjezdnych, drugi, zmęczony życiem dziadek z gitarą, zawodzi jeszcze gorzej, do tego krąży nieustannie kilkunastu naciągaczy, jeden i drugi: dla dziewczynki chorej pieniążki zbierają, trzeci i czwarty: fotki profesjonalne z przemęczonym reniferem oferują, szósty, ósmy i jedenasty: opylają pod Gubałówką rzekomo oryginalną śliwowicę, piętnasty rodzaju żeńskiego: luksusowe kwatery „prawie w centrum” poleca. A jednak kiedy człowiek przyjeżdża do Zakopanego, nie gdzie indziej, bo gdzie indziej nuda niemożebna, po dwudziestej ino wicher wieje, nawet nie halny, zaspany wicher, co jedynie do picia wódki z tej niemocy zachęca i czynów karalnych, to ten człowiek robi to, co mu się podoba, pod warunkiem, że chcąc nie chcąc któryś już raz z kolei zawitał do Zakopanego…

Trinixy.ru

Nie mam najmniejszych wątpliwości, że podobnych stron w sieci są tysiące, jeśli nie setki tysięcy. Stron, które każdego dnia „żyją” z pokazywania niecenzuralnych lub wyrwanych z kontekstu zdjęć, co sprawia, że nie mają najmniejszej szansy na trafienie do mainstreamowych mediów. Często są tak mocne, zakręcone lub zwyczajnie głupie, a przez to przekorne i zabawne, że nawet publikujące je tabloidy zamazują to, co nawet dla żądnego codziennie sensacji czytelnika może wydać się „przegięciem”.

Rosyjska Trinixy, pośród rozległego archipelagu śmietnisk gromadzących dziwy tego świata, wyróżnia się zdecydowanie na korzyść. Dla wielu kontrowersyjną, być może niestrawną, mimo to wciągającą. Owszem, skrupulatnie oddaje pazernemu Bogu ciekawości, co jego: zdjęcia roznegliżowanych freaków w centrach handlowych, szaroburych kotów na wystawie sex-shopu pośród manekinów w lateksowych ubraniach, pływających w morzu muzułmanek w burkach, samochodów w kształcie świni w kolorze metalicznego różu, zdjęcia dosłownie wszystkiego, co odstaje od normy, co przeinacza oczywiste dotąd zestawienia, co się wyróżnia, szokuje, śmieszy lub zmusza do krzyku: „No co za idiota na tej fotce!” Na swoją obronę Trinixy może powiedzieć, owszem, rejestrujemy cały ten chłam, ale proszę, takie właśnie jest świat, nikogo nie oszukujemy, jedni komentują, my zaś pokazujemy.

Szczęśliwie, Trinixy oddaje też cesarzowi poszukiwania nieco głębszego sensu, co jego. Niesamowite są kompilacje, które znajdziemy tylko na Trinixy. Może to być kilkadziesiąt fotografii ilustrujących przyjaźń psa z kotem lub kota z myszami. Może to być zestawienie najbardziej bujnych biustów zwyczajnych dziewczyn, które przez nikogo niezmuszane same pokazały się w sieci na przeróżnych Fotkach. Wreszcie, może to być kombinacja ludzi po imprezowych przejściach. Cokolwiek wymyśli jeszcze Trinixy, będzie miało to siłę rażenia, gwarantuję.

Ten specyficzny aspekt działania Trinixy to przy okazji świetne pole do szukania inspiracji, rozległy market szczegółów i paradoksów, jakże przydatny w pracy pisarskiej. Czujesz pustkę czy chwilowe wypalenie, proszę, wyluzuj się na Trinixy. Może właśnie tam, między zdjęciem wygolonego pudla z zafarbowanym na pomarańczowo ogonem a pakietem wykrzywionych z bólu fakirów, którym w końcu nie wyszedł ich popisowy numer znajdziesz swoje natchnienie.

I drobna uwaga. Kto nigdy nie miał do czynienia z Trinixy, powinien wiedzieć, że jeśli chce rozwinąć ciąg dalszy zdjęć, musi kliknąć w Комментарии.

Blog roku?

Dziwne to uczucie, kiedy nagle okazuje się, że chcąc nie chcąc bierzesz udział w jakimś rankingu. W tym przypadku to nawet miłe. Oczywiście, nie mam szans na wygraną, bo nawet do głowy mi nie przyszło, żeby wchodzić z kimś w szranki i konkury, ale co tam, skoro ktoś wybrał i mnie do selekcji, to widocznie miał ku temu powody i nie ma sensu rozdzierać szat, drzeć kotów, psów czy chomików.

Miasto fabuły

Są miasta, które zdają się być studnią, niewyobrażalnie pojemną i dudniącą, wrzucasz doń wiaderko i zawsze napełni się orzeźwiającą twórczo wodą – takim właśnie jest Paryż. Miasto, którego przedstawiać właściwie nie wypada, by nie być posądzonym o bezczelne ściąganie z internetu czy postrzeganie czytelników jako skończonych idiotów.
Gdyby zabawić się w jakieś geolokalizacyjno-artystyczne statystyki, wyszłoby, że pierwsze miejsce, w którym na hektar dzielnicy przypada najwięcej literackich geniuszów należy bezkonkurencyjnie do stolicy Francji.
Nie trzeba biblioteki pełnej erudycyjnej treści lektur, by znaleźć przyczynę tego stanu, wystarczy krótki przegląd historii. Zaczęło się od najbardziej twórczej akcji, która pozwoliła odciąć się Francuzom od średniowiecznej piramidy lenników – mianowicie ścięcia Ludwika XVI. To był nie tylko zwyczajny mord w imię ideałów zagrożonej rewolucji, to było zerwanie z wiarą, że prawa boże stanowią o porządku społecznym. Pozbywając się opoki władzy, pogrożono pięścią niebu; literatura kocha takie emocje i towarzyszącą im „akcję”. Potem było już lepiej, jeszcze krwawiej. Gilotyna śmigała, a gęsie pióra starały się ją prześcignąć, tnąc libertyńskimi powieściami coraz śmielej po karku nieodpowiadającej artystom rzeczywistości.
Tam, gdzie zaszedł, a właściwie zapisał się markiz de Sade, rozpościera się horyzont literackiej dewastacji. O ile markiz mordował w imaginacji, Napoleon, który zresztą nakazał jego uwięzienie w zakładzie dla psychicznie chorych, okazał się skrupulatnym praktykiem i utopił Europę w Sekwanie krwi – a z tego aktu dziejowego samosądu, używając języka nawiedzonych darwinowsko poetów (są tacy?), wyewoluowała nowa, fascynująca i inspirująca Francja. Konglomerat Kartezjańskiego zmysłu mechanicznej analizy, Wolterowskiej deokrytyki, wyrachowanej empatii Rousseau dla homo sapiens i bezwzględnej, zatem ślepej sprawiedliwości Robespierre’a i Saint-Justa, popartej pracowicie kilkunastoma tysiącami egzekucji. Dodajmy do tej luźnej wyliczanki encyklopedyczny zapał Diderota i kilka innych, zadziwiających swoją wnikliwością cech, jak zjadliwość, bezkompromisowy realizm i wielowarstwowa ironia, które zrodzili i rozwinęli ówcześni utalentowani synowie tylko pozornie wiernej córy Kościoła, a wyjdzie wybuchowy ładunek. Pełny historycznych potwierdzeń.
Oczywiście, powiedzą znawcy historii literatury, a gdzie Molier? A Rabelais? Czapki z głów i voila! Przysłowiowy wulkan literacki z pełną mocą wybuchł jednak dopiero pod koniec osiemnastego stulecia. Wybitni mężowie, antenaci oświeceniowych tytanów, niewątpliwie stworzyli odpowiedni grunt. Warto jednak pamiętać, że nawet najlepsza ziemia nie zrodzi plonów, gdy nie będzie właściwego klimatu. A ten stworzył jak żadne inne miasto właśnie Paryż.
Nie może więc dziwić, że tylko tutaj mógł żyć Balzac, Hugo, Zola i wielu dorównujących im talentem. Narodzić się we Francji to jedno, żyć w Paryżu to drugie; nadmiar francuskości, hojnej dla każdego, kto czołobitnie uzna jej wyższość.
Paryż, miasto samowystarczalne, żywiące się zachwytem nad swoimi kanałami, ulicami, bulwarami i parkami, do dziś emanuje tym, co najcenniejsze, bo francuskie, bo europejskie, bo jeszcze raz francuskie. Często o tym zapominamy, usiłując dostrzec w wieży Eiffla jakiś zakamuflowany znak przybliżający nas do odnalezienia sensu życia. Wystarczy kilkudniowa podróż do Paryża, a właściwa hierarchia zostanie przywrócona. W tym miejscu wypada powiedzieć:
- Jeśli czujesz niedosyt po lekturze przewodnika Pascala czy National Geographic, sięgnij po alternatywny, lecz jak najbardziej mainstreamowy, stworzony dla miłośników prozy Paryż. Śladami pisarzy autorstwa Jean-Paul Caracalli.
Książeczka ta to skuteczna odtrutka na biegających po Paryżu turystów z książką Brown’a Kod da Vinci. Bynajmniej nie stanowią oni zagrożenia, bardziej razi ich sformatowanie, że tędy i tylko tędy, bo tak w fabularnym piśmie stoi, a skoro w piśmie stoi, to tylko tak, nie inaczej.
Skondensowana, niekatująca objętością książka Caracalli to wciągająca kompilacja minibiografii pisarzy, a zarazem zmyślnie sherlockholmesowski bedeker, gdzie bywali, kochali, biesiadowali, tworzyli i umierali tacy twórcy tacy jak:
Chateaubriand, co mógłby równie dobrze zamieszkiwać chmury, pod warunkiem, że usługiwaliby mu paryscy kucharze i lokaje,
Stendhal, co dosłownie żywot skończył na paryskim bruku na Rue des Capucines, rażony apopleksją bardziej czarną niż czerwoną,
Balzac, co Paryż traktował jako wielką skrytkę przed wierzycielami, bo choć wielki był literacko, biznesy prowadził tragicznie,
Hugo, co zmieniał domy jak metresy, a pod koniec życia mieszkał przy ulicy swojego imienia, tak że bliscy mu adresowali listy:
Szanowny Pan Wiktor Hugo
Przy ulicy jego imienia, w Paryżu,
Flaubert, półparyżanin, półnormandczyk, bardziej to drugie, w końcu Pani Bovary, choć ciągnie ją do stolicy, umiera gdzieś po drodze swojego niespełnienia, co wielki pisarz oddał tak znakomicie,
Proust, wiecznie chorowity, lecz zawsze pełen pokrętnych chuci, zaprzysiężonych poszukiwaniu przychylności u zakwitających kelnerów w hotelu Ritz,
Cendrars, hardy od młodu, jednoręki podróżnik, francuski Jack London, Joseph Conrad i Verne’sowski Fileas Fogg w jednym, zdawałoby się, nieobecny w Paryżu, bo aktualnie na drugiej półkuli, a zawsze gdzieś na popularnym bulwarze widoczny.
Do rozpiski dochodzą amerykańscy pisarze, Fitzgerald, Miller, Hemingway. I pewnie pęczki tych, o których Caracalla niestety nie wymienił. Verlaine, Rimbaud, Baudellaire. Niezwykle barwni poeci, nie pisarze, lecz ich dzieła inspirowały bardziej literaturę niż wiele „zwykłych” książek. Ta armia nieodnotowanych przyjechała szukać w Paryżu inspiracji, miłości, a przede wszystkim sukcesu. Ci, którym się udało, zasłużyli na swoją „rue”, tym, którzy rozbili się o paryski bruk, niewdzięczne, rozkapryszone przez nadmiar geniuszu miasto nie poświęciło ani skrawka skweru.
Paryż kocha zwycięzców, sterowników, tytanów. Takich na swoją miarę. Z łatwością gniecie jak puszki po piwie ambitnych typków, którzy pomimo wielkich chęci, utopionych w jałowych kreacjach i zbędnym poświęceniu, nie wykorzystali swojej szansy.
Czy kiedyś powstanie coś podobnego, o tytule Warszawa. Śladami pisarzy? Na pewno nadałoby to trochę mitologicznego tchnienia temu wypełnionemu strzeżonymi osiedlami miastu. Rasowi psiarze nie lubią bowiem ograniczeń, ciszy nocnej i wymuszonej abstynencji – w czymkolwiek. Paryż, przynajmniej kiedyś, hojnie im to oferował. Dlatego tak go kochali. I, zainspirowani, godnie spłacali w wielkich powieściach ten miły czytelnikom dług. Niestety, dziś nie ma już tamtego Paryża. Czas na nowe kumulacje pisarskiej energii i wizjonerstwa, Berlin, Barcelonę, Pragę czy właśnie Warszawę?

Fabryka

Wszystko, co chcielibyście wiedzieć o liceum wojskowym, a nie było dotąd okazji… Teraz możecie nadrobić tę zaległość dzięki wspomnieniowej powieści Krzysztofa Beśki. Nie jest to powtórka z Miasta i psów Llosy; Beśka operuje inną temperaturą narracji i klimatem fabuły, by wiernie, bez udziwnień przybliżyć czytelnikom cztery lata w miejscu, w którym uczyli się i swawoli juniorzy polskiego oręża. Wielu z nich później faktycznie zostało wojskowymi, sam autor „nie podołał”, ale za to napisał tematyczną książkę, prosto z frontu.

Jeśli wszystkie epizody, zawarte w Fabryce, są prawdziwe (a pewnie są) to naprawdę na podziw zasługuje precyzyjna pamięć autora. Tym trudniejsze obrał sobie zadanie, że zamiast skupić się na swojej osobie, „byłem, zrobiłem”, pod lupę wybrał kolektywnego bohatera – swoich szkolnych kolegów. Ujawnia się tylko czasem i te wyznania zdają się być bardzo szczere: relacje z kobietami czy powody, dla których nie zdecydował się na karierę oficera. O ile w swoich dotychczasowych książkach Beśka punktował ciemne strony nastawionej na konsumpcjonizm rzeczywistości, w Fabryce rozliczył się z samym sobą, tym kilkunastoletnim chłopakiem, który sam jeszcze nie wiedział, czego chce. Fabryka wydaje się pewną formą terapii, wyrzucenia „historii autora”, a przy okazji puszczenia oka do wszystkich, którzy mieli w niej swój udział.

Wbrew tytułowi absolwenci Fabryki nie wyszli na frajerów; może niektórzy byli nimi, idąc tam. Trudno jednak oczekiwać od piętnastoletniego chłopaka, na dodatek w czasach, gdy Polska nazywała się jeszcze ludowa, podejmowania świadomych, w pełni dojrzałych decyzji. Beśka z humorem opisuje te małe i duże rozczarowania licealną codziennością, biorąc na celownik również nauczycieli. Szczęśliwie, nie na zasadzie zemsty po latach, bardziej dopełnienia całości obrazu. A nie było lekko. Państwo socjalistyczne obiecywało wychowankom złote, żołnierskie góry. Jak to zatroszczy się o nich, ubierze, nakarmi, glorię i chwałę zapewni. Już na samym początku niektórzy chłopcy dostali mundury nie na swoją miarę, szkolna stołówka karmiła skąpo, kucharki kradły mięso... Fabryka obfituje w mnóstwo takich anegdot. Pomimo wielu braków i niedoborów, chłopcy wynieśli z liceum jedną korzyść: przyjaźń, która, jeśli wierzyć autorowi, łączy ich do dzisiaj bardziej niż wszystkie nasze-klasy i Facebooki razem wzięte.

Sąd Ostateczny

Sąd pierwszy. Daniel Koziarski, autor cyklu o Socjopacie czy Klubu Samobójców popełnił pierwszą poważną powieść – w porównaniu do swoich poprzednich pozycji wręcz wybitną. Moim prywatnym Sądem Ostatecznym potwierdził pisarską dojrzałość, odwagę eksplorowania trudnych tematów i absolutny brak strachu przed polemiką z postawami, z którymi nie zgadza się jego, autora, światopogląd. Tym samym ta proza jest prozą mocno zaangażowaną. Prozą polityczną. Można ją lubić lub nie – nie można natomiast przejść obok niej obojętnie. O ile w Socjopacie Koziarski wymierzał ostrze swojego pióra w naszą codzienną małostkowość czy kalkogenność rzekomych wartości produkowanych taśmowo przez pop kulturę i jej miałkich reprezentantów, w najnowszej powieści postawił sobie poprzeczkę znacznie wyżej. Sąd Ostateczny to niejako literacki aneks do Dekalogu Kieślowskiego. Porównanie do filmu wcale nie jest nie na miejscu. Koziarski sprawnie łączy fabułę z paletą swojej estetycznej i etycznej publicystyki.

Sąd drugi. Zarzuca się Koziarskiemu, że okraszając swoją literaturę doraźną publicystyką – neokonserwatywną, choć to znaczne uproszczenie, ponieważ autor charakteryzuje się finezyjną naturą, pełną sprzeczności i błyskotliwej, autoironicznej inteligencji – działa na niekorzyść tej pierwszej. Jako osoba o poglądach z przeciwnego bieguna, podczas lektury Sądu ze zdumieniem odkryłem, że właśnie ta uczciwie umotywowana niezgoda na ułudę politycznej poprawności, ta przekora i odwaga w wyrażaniu swojego zdania, powodują, że po prostu chłonę powieść Koziarskiego i pragnę jeszcze więcej. Ponieważ wiem, że to sam autor mówi do mnie. Mogę się z nim nie zgadzać w wielu kwestiach, mogę z nim polemizować, mogę drwić z przywiązania do zbankrutowanego, postkatolickiego pryzmatu poddawania wszystkiego ocenie – ale jestem autorowi wdzięczny za danie mi mocnego asumptu do tych rozważań. Po prostu kupując Koziarskiego kupuje się go w pakiecie: fabuła plus poglądy autora, z którymi ten ani myśli się ukrywać. Taki jest jego styl, patent na literacką osobowość; i oby nie zbaczał z tej drogi. Można rzecz, że Rafał Ziemkiewicz zyskał swojego godnego kontynuatora – nie naśladowcę, ale właśnie autonomicznego kontynuatora, o zdecydowanie znakomitszym poczuciu humoru i imponującym drygu do wartko prowadzonych dialogów. Poza tym Koziarski po prostu ciekawie pisze. To znaczy, Sąd Ostateczny, historia trzech osób, które dochodzą do sytuacji krańcowych, jest przykładem wyśmienitego remasteringu wątków, które skądś już znamy. Nieuleczalny rak i związane z tym dobre uczynki. Pogodzenie się ze swoją tożsamością seksualną i towarzyszące temu zerwanie z ułudą. Zemsta na tych, którzy skrzywdzili naszych najbliższych. Koziarski niczym Robert Altman w Na skróty, umiejętnie łączy wszystkie epizody w ostatnim, poruszającym rozdziale; całość zdaje się wręcz eksplodować z nadmiaru emocji. Bohaterowie Sądu są z natury gangreniczni, a tym samym do bólu autentyczni; nie ma człowieka bez winy, nie ma winy bez przyczyny...

Sąd trzeci. Wyroki. W Sądzie Koziarski konsekwentnie, z determinacją Adamka, uderza nie tylko w swoich „ulubionych” bohaterów – małostkowych celebrytów. Rozprawia się, i słusznie, z banalizmem „odkryć egzystencjalnych” Coehlo. Przezabawnie tworzy korelacje tytułów filmowych z aktualną akcją. Smaga Boga i jego kapłanów, a zarazem broni go – właściwie to nie Boga, lecz wiary w niego. Jest okrutny zarówno dla agnostyków, jak i próżnych wierzących. Nie rozumiem tylko ataku na środowisko Krytyki Politycznej i Sierakowskiego. Rzekoma obłuda tej grupy brzmi nieprzekonywająco, na zasadzie zestawienia, że pełno w niej dwulicowych zapaleńców, którzy doskonale się czują w kapitalistycznej rzeczywistości; kontestując ją tylko na tym zyskują. To zbyt pochopne oskarżenie. Z drugiej strony, taki właśnie jest Koziarski A.D. 2009, niezależny, znakomity erystycznie, o gorączkowej wyobraźni, polemiczny, zadziorny, słowem, pierwsza liga autorów z prawej strony mocy. Byle takich więcej, dzięki temu nasza, lewa, przynajmniej się zmobilizuje.

Wampiry - następne pokolenia

Nosferatu wampir, Hrabia Dracula byli by dumni ze swoich wnucząt, prawnucząt i innego wampirzego pomiotu. Nie wiadomo gdzie to krwiopijne bractwo podziewało się przez ostatnie dziesiąt lat, ale w ostatnich czasach wyszło ich całkiem sporo na światło... nocne chyba. (...) Również w naszym pięknym kraju na brak powieści o wampirach nie możemy narzekać... czytaj więcej

Targowy

Kraków, siódmego listopada, godzina, hmn, jakoś od jedenastej rano, włączywszy w to pobudkę o szóstej czterdzieści pięć i Intercity o ósmej. Tym razem ani na stoisku wydawnictwa (które, te od Znieczulenia, nawet się na Targach nie pojawiło, o wstydzie i prestiżu), ani w kulturogennym klubie, by gadać o prozie w poetyckim uniesieniu, może za rok będzie inaczej, życie pokaże, to znaczy, napisze. Za to, w ramach sprzeciwu i chęci poczucia spełnionego obowiązku na zasadzie autolansu, to tu, to tam, dwa intensywne dni, a każda godzina, to ważne, miała średnio pięćdziesiąt pięć minut. Przyjazd, pobliski hotel na św. Tomasza, z widokiem na Planty z szóstego piętra, lecz nie ma lekko, czas płynie, pamiętamy, godziny są tu zdecydowanie krótsze, nie ma opcji, by cieszyć się hotelowym łożem czy filmami na Canal+, pierwszy spacer i prawie że natychmiastowa pierwsza konfrontacja z piwem w andergrandyzującym lokaliku Młodanowapolska tuż przy Małym Rynku, mentolowe Vogue razy dwa, tramwajem nr 1 w stronę Centralnej, do hali, gdzie książek jak siana w stodole, gdy do wykarmienia sześć krów i dwa konie, nie mówiąc o szczurach, choć one wolą mięso, powitania ze znajomymi pisarzami, tłum lepszych ludzi, czyli czytelników, co cieszy, że tylu zapaleńców nic sobie nie robi z najnowszych promocji telewizji kablowych i sieci kin, u mnie, wyczulonego na zmiany temperatury kaskady potu pod pachami, spokojnie, bez wstrząsu na pobocznych, wydepilowane, oddech, dwa oddechy, powrót, prysznic, pikantna strawa w meksykańskim stylu, wino i mentolowe Vogue razy dwa, wychodzimy, odświeżenie nieinwazyjnym chłodem, ta noc nie będzie arktyczna, co potwierdza gang naszych znajomych, chętnych eksplorowania nocy, który zebrał się przy pomniku wieszcza, ten obwieszcza, idźcie na wernisaż poświęcony wydaniu książki o obrazach Wróblewskiego, tam autor erudyta Rejsową frazą monotonnej, aczkolwiek wciągającej egzegezy eksplikuje porozwieszane artefakty, jego zmechacony, ciemny sweterek jest równie przyciągający wizualnie, co znakomite obrazy, oddech, trzy oddechy, Łódź Kaliska na Floriańskiej, oszołomienie ilością luster, jest krakowsko, mówimy, bardzo krakowsko, odbywa się slam poetycki, bitwa na słowa, śmierć grafomanom, życie talenciakom! występują mistrze i miszcze, wśród tych pierwszych geniusz scenicznej nawijki, Maciej Kaczka, jego żeńsko zorientowany głos(ik) jakoś nie koresponduje z męską, fascynująco zaczepną gestykulacją, co wywołuje niesamowity efekt, a piwo się leje, jak zwykle mentolowe Vogue razy dwa, kabiny WC obleczone weneckimi lustrami wywołują piski niepotrzebnie (jeszcze) trzeźwych dziewcząt, a piwo się leje, slam kończy, noc zaś – wręcz przeciwnie, więc nasza przecudowna podwawelska przewodniczka o smakowitych oczach proponuje rozpoczęcie szlaku upadłego Dratewki, pełna zgoda, ona tu naszym Magellanem i Kolumbem, ciągniemy gromadą tam, gdzie modnie, a jednocześnie alternatywnie, zahaczamy o Pięknego Psa, pełnego podupadających sukinsynów niepisanej poezji i niedokończonych powieści, stoliki zajęte, podłoga zajęta, oddech, cztery oddechy, kierunek na wschód, Dym, Rym, wreszcie Pauza, gdzie w wyniku psychicznego nacisku na ociągających się z powstaniem i wyjściem, udaje się w końcu wywalczyć rewelacyjną miejscówkę przy kominku, zdjęcia bywalców na ścianach patrzą na nas bez komentarza, piwo, piwo, do obrzydzenia piwo, mentolowe Vogue razy dwa, razy dwa, razy dwa, słabi z ekipy miękną, hardzi kontynuują, ponieważ Kraków to nie miasto na nowelkę, lecz długaśną powieść, na dodatek nasza etatowo spontaniczna przyjaciółka z branży drukuję-książki-warte-wydrukowania toczy miejski rower, na którym parę godzin wcześniej terroryzowała beztrosko rozbestwione, krakowskie gołębie, krakowskie psy i krakowskich przechodniów w okolicach Wisły, później na Grodzkiej i gdzie tam jeszcze dojechała, szalona, zakręcona, idziemy i ciągniemy rower, czytajcie, ja się nim z troską zajmuję, testuję opony, okupuję siodełko, poddaję się sesji zdjęciowej, całkiem mi z nim do twarzy, mijani najebani Anglosasi zachęcają do jazdy bez trzymanki, go boy, go boy, nie ulegam, ich dziadkowie też nas zachęcali do aktywacji, zmasowanego oporu w trzydziestym dziewiątym, w ramach solidarności bombardując nazistów… ulotkami, więc nie ma mowy, no fucking way, chujwdupęoportunistom, brniemy przeprocentowani, przeuśmiechnięci, przeprze, usta nie nadążają za głoskami, głoski przeskakują sylaby, sylaby leżą i kwiczą, właściwie to marzą o walnięciu się pod kołdrą, jeb w sen i do rana, e tam, proszę, spierdalaj, pokuso, spierdalaj, słabości, nic to, kiedy grzeczni chrapią, niegrzeczni trąbią, posuwamy się dalej, przed siebie, choć coraz bardziej w sobie, bo każdy pozostaje ze swoimi myślami rozhuśtanymi przez drinki dozwolone dobrotliwie przez ministerstwo spraw wewnętrznych, po drodze fikuśnej, na Floriańskiej, wzmocnienie paskudnymi zapiekankami za sześć złotych sztuka, dziewczę nam je pichci ochotnie, jej cera zapryszczona, za to w ramach rekompensaty pyszny biust podskakuje konsekwentnie, pobudzając mój apetyt, tak pobudzając, że gdy podaje mi zapiekankę, wżeram się w nią łapczywie i… mam nauczkę, bo automatycznie parzy mi podniebienie, trudno, brniemy dalej, call of wyczerpanie, dopiero druga nad ranem, jednoślad wygląda na sennego, odprowadzamy go i jego chwilową właścicielkę do hotelu na Szpitalnej, zostaję spontanicznie mianowany operatorem półżywego roweru, wprowadzam go ku zdziwieniu recepcjonistki do holu, odstawiam pod schodami prowadzącymi na pierwsze piętro, na pożegnanie macha mi pedałami, to nie koniec, witaj mgło, co zakradłaś się wokół rynku, szybka lustracja Pod Jaszczurami, przy wejściu młode kandydatki na etatowe dziwki synchronicznie wymiotują, kuląc się na murku, to śmiejąc, to łkając, w środku łupanka w stylu jebudu-nie-ma-snu, pipy i przydupasi, dziękujemy, zawracamy, jakiś Imbir po drodze, piwo, Jezu, znów piwo, ile można! brzuch to dziwne monstrum, potrafi tyle zmieścić, obserwacje i konotacje około trzeciej nad ranem, oddech, pięć oddechów, włosy nam ciążą, obolałe od kilogramów osiadłej nikotyny i dwutlenku węgla. Kraków, ósmego listopada. Niedzielny posmak Kazimierza, piwo, nie, proszę, ile można! a jednak można, bo tak taniej i dłużej, prawda? Gastronomiczne spełnienie w niezwykle pikantnym sosie i kurczaczkach o zwęglonej skórce, rekompensatą szlachetne wino, z którego miłym szumem prosto do pociągu w ciągu przerelaksowania i przemęczenia; pozytywnego.

Audioksiążki

Szczególną grupę korzystającą ze środków komunikacji miejskiej stanowią czytacze. Więcej niż parę lat temu potwornie im zazdrościłem tej eskapistycznej możliwości poddawania się ponętności fabuły [w ścisku, nadmiarze dwutlenku węgla, kaskadach smarków, wątpliwej muzycznie orkiestrze charków, wrednie puszczanych na wypas mięsistych bąków, monotonnej dyskotece pokasływania, chrząkania i smarkania, w temperaturowym ukropie, pocie własnym i cudzym, znienacka poświęcającym kartki naszej książki, w przeciągach, zawiejach i zamieciach na skutek otwarcia drzwi na kolejnym i kolejnym przystanku, w zimowym błotku na podłodze] – sam męcząc się żałośnie za kierownicą sunącego w korku samochodu, skazany na radio lub płyty, stęskniony za inspirującym kolektywem, kilogramami ludzkiej masy, paletą jej zróżnicowanych woni, ubrań, koloru oczu, długości rzęs i włosów, kształtów nosów. Niektórzy wręcz marzą o tej drugiej opcji, przyjmując korzystanie z pojazdu jako wyróżnienie od bogów, nagrodę za golgotę wieloletniego tkwienia w popiskujących autobusowych rzęchach [które na przykład w Warszawie uwielbiają się palić], wreszcie wolni od dziewięćdziesięciodziewięcioprocentowej szansy nałykania się cudzych zarazków i smrodków, ja zaś, to nie kokieteria, wręcz przeciwnie. Ktoś powie, nie marudź, nie marudź, mogłeś korzystać z audiobooków, skoro takiś nienasycony tego swojego pochłaniania tomów. Otóż nie mogłem, ponieważ ich natenczas zwyczajnie nie było. Pamiętam, że kiedy wyszła płyta z fragmentami mojej debiutanckiej książki Poszukiwacze opowieści, to była sensacja. Minęły jakieś trzy lata i fala ruszyła. Dziś nagrania książek są częste jak odsłony Pudelka. A jednak nawet teraz nie potrafiłbym prowadzić samochodu i słuchać równocześnie lektora. Albo jestem oldskul, albo nieuleczalny wrażliwiec, albo nie mam aż tak podzielnej uwagi, jak mi się wydaje; nie wiem. Czytać mogę praktycznie wszędzie, nie tylko w nabitym tramwaju czy metrze, nie przeszkadza mi praktycznie żadna drażniąca odsłona hałasu, wiercenie, borowanie, pobrzękiwanie, muzyka techno, podejrzewam, że dałbym radę czytać nawet przy najnowszym singlu „umadonnowionej” Chylińskiej, spokojnie – byle powieść miała to coś, co wcina ze smakiem moją uwagę. W aucie to, jak rymowali w swoim przeboju Sokół i Pono, mogę jedynie brać… Może zostanę uznany za policyjnego donosiciela, kiedy napiszę, co napisać sobie postanowiłem. Mianowicie: audiobooki powinny być zakazane podczas jazdy tak samo jak zakazane jest rozmawianie przez komórkę. Przecież to cholernie absorbujące. Pewna forma niezwykle zaawansowanej rozmowy z autorem, który swoim lub aktora głosem przenosi nas do wyimaginowanego w końcu świata, z całym jego fikcyjnym balastem, rozterkami, problemami i dzianiem się. Nie, nie monolog, jak najbardziej, przy udziale naszego umysłu, właśnie dialog chcąc nie chcąc uprawiamy z autorem książki. Gęsty lingwistycznie, retorycznie wymagający, słowem, mimowolnie wciągający. Mózg automatycznie zaczyna nadążać za angażującymi wyobraźnię opisami scen. Konwersacje bohaterów książki odciągają zarówno nasze uszy, jak i oczy od świateł na zebrach i klaksonów innych, nieczytających partycypantów drogi. Sytuacje beletrystycznie atrakcyjne wzbudzają ogrom mimowolnych emocji, a te w jednej chwili mogą wyrwać kierownicę z pulpitu, razem z korzeniami tych wszystkich drucików, w których tak dobrze orientują się złodzieje samochodów. No chyba że czytana książka jest bardzo, bardzo nudna i tym samym bardzo, bardzo bełkotliwa, wtedy proszę bardzo, umieszczamy zapobiegliwie nalepkę na audiobooku: NADAJE SIĘ DO CZYTANIA PODCZAS PROWADZENIA POJAZDÓW MECHANICZNYCH. To wiadomy znak dla czytelnika, coś w rodzaju lakonicznej, a tym samym błyskotliwej recenzji, z jaką to powieścią ma tak naprawdę do czynienia/czytania. Zapuszcza ją bez poczucia winy, jedzie, słucha i nic, nic się nie dzieje, nic [on] nie czuje, jedzie, jakby zjadł i się nie najadł. Opisy jakieś takie oddalone, konwersacje protagonistów niezobowiązujące jak sztućce w fast-foodzie, beletrystyka przewidywalna niczym kolejny spadek kursu złotówki. Zadanie dla każdego szanującego się prozaika: nie pisz książek do samochodu.

O Rzęsach na balun.blog

Po książkę Dawida Kornagi sięgnęłam w sumie przez przypadek, ale nie mogłam się od niej oderwać. Wciągająca historia patologicznej rodziny, na dodatek... czytaj więcej

Psy Hellady

W czasie niedawnego zwiedzania Grecji zaobserwowaliśmy pewne osobliwie przymilne zjawisko, które zapewne nie ominęło wielu innych turystów. Zjawisko psiej sjesty. Tak, praktycznie każdy, kto stamtąd wraca, mówi, że pałęta się tam mnóstwo bezdomnych, zdawałoby się, żyjących w spartańskich warunkach psów. Okazuje się, że wcale nie są one takie bezpańskie i takie wygłodzone, jak nam się wydaje. Podobnie jak wszystkie plaże należą do państwa, tak psy przynależą do Hellady, stanowiąc część jej turystycznych atrakcji, jej naturalne dobro, które promuje kraj mitologii równie skutecznie jak starożytne zabytki, taniec Zorby czy pewna forma seksu, kontrowersyjna dla duszyczek wrażliwych i konwencjonalnych, a rozszerzająca horyzonty doznań dla tych nieco bardziej odważnych i skłonnych do innowacji w statycznej sypialni. Psy nie są groźne, choć kiedy poruszają się kilkupsiowymi zgrajami, lepiej nie okazywać gestami lub grymasem twarzy strachu czy chęci ucieczki w poboczną uliczkę, bo – sądząc, że nie zamierzasz wesprzeć ich gastronomicznie – mogą zaatakować falangą i roznieść twoje nogawki na strzępy. Zazwyczaj są przyjaźnie nastawione do każdej przyjaźnie do nich nastawionej jednostki turystycznej. Pozują do zdjęć, uśmiechają się na swój sposób, wzbudzając roztkliwienie w turystycznych sercach, wspaniale też odgrywają bezinteresowne łaszenie się i ochotę do zabaw i psikusów. Bez wahania pożrą wszystko, co się im rzuci, merdając przy tym ogonem w skali stu osiemdziesięciu stopni i dają się głaskać praktycznie bez limitu minut niczym w promocji telekomu. Wracając do sjesty. Tu psy helleńskie radykalnie różnią się od psów środkowoeuropejskich. Przez wieki ich geny nabyły odmiennych zdolności spędzania wolnego czasu, a że pies z natury ma do dyspozycji tylko czas wolny, to proszę sobie wyobrazić czas wolny w wykonaniu śródziemnomorskiego canis lupus familiaris. Taki osobnik charakteryzuje się zadziwiającą skłonnością do beztroskiego rozkładania się dokładnie tak jak na zdjęciu wyżej. O ile nasze psy podkulają się pod siebie, wyginają w łuk, zamieniają w kulki, byle zatrzymać jak najwięcej ciepła, które zapewni im komfort odpoczynku i odseparowanie od drażniących dźwięków, psy greckie wystawiają się w cieniu palmy czy kontenera na śmieci na emanację promieni słonecznych dosłownie wszystkimi łapami, które zdają się nienaturalnie długie, jakby sztucznie rozciągnięte. Wykazują przy tym zadziwiający stan rozluźnienia, odporności na to, co dzieje się dookoła nich. Mieliśmy wrażenie, że opaliły się co najmniej marihuaną. Rzadko kto, bez pomocy chemicznych wspomagaczy, jest w stanie odseparować się od rzeczywistości w równie bezkompromisowy sposób. Taki pies, naśladując sjestę ludzi, doprowadza ją do skrajności – potrafi się jej oddać w każdym momencie i w każdym miejscu. Czy to przed wejściem do Akropolu, gdzie codziennie mijają go setki zwiedzających, czy w centrum Salonik, tuż przy pędzących samochodach. Mogę zapewnić, że kto ma oko i wyhaczy sjestującego psa pośród zgiełku kurortu, podejdzie nieco bliżej, ostrożnie, by nie rozbudzić, i zacznie się weń empatycznie wpatrywać, doświadczy przynajmniej namiastki szczęścia, które przeżywa w tej chwili drzemiące stworzenie. I pomyśli o...; przynajmniej dlatego warto wybrać się do Grecji.

Alfabet na cztery ręce

Niech żałują ci krzewiciele PR czy kreatorzy eventów, których zabrakło na wieczorze literackim promującym „Alfabet” w klubie Velvet, klubie, dodam, należącym do kina i absolutnie adekwatnym jako miejsce do propagowania tego typu literatury. Co tu dużo pisać, zobaczyliby profesjonalizm najwyższej klasy – w służbie kultury. Inspiracje i rozwiązania warte użycia także w innych kontekstach. Bo oprócz przekąskowo-napitkowych uciech dla somy, strawa dla duszy okazała się wprost wyśmienita; było zabawnie, luźno, a jednocześnie refleksyjnie i błyskotliwie. Te wszystkie starania warte były i kosztów, i zaangażowania zaproszonych osób. Postać Kałużyńskiego, erudyty, filmoznawcy, „małpiszona” wykracza poza ramy kinowej sali, w której, jak deklarował panu Raczkowi, spędził połowę swojego życia. „Alfabet” trzeba przeczytać nie tylko dlatego, że jak zwykle Kałużyński mówi rzeczy ciekawe, ale przede wszystkim – to jego ostatnia książka spisana za pośrednictwem wieloletniego przyjaciela.

Proces książkowy

Z końcem tego lata pewna część naszych książek, wegetująca dotychczas na obrzydliwej, rozpadającej się jak kubańska gospodarka półce, została wprowadzona na salony – na nową biblioteczkę, od podłogi po sam sufit. Choć wielopiętrowa jak bloki za Żelazną Bramą, o długości trasy W-Z, to i tak nie pomieściłaby wszystkich egzemplarzy. A skoro do odjeżdżającego pociągu wciąż pcha się tłum pasażerów i końca nie widać, konduktor nie ma wyjścia, musi zagwizdać i zostawić pechowców na peronie. Nie zamierzałem traktować książek jak petentów, coś się im jednak należy za te wszystkie lata wysługi. I jak im jeszcze zakomunikować, słuchajcie, ty, ty i ty tam za tamtą, bardzo mi przykro, nie załapiecie się na ekskluzywną miejscówkę, nie dla książki nowy regał, zostaniecie za to natychmiast wyniesione do pomieszczenia z kontenerami, gdzie rzucone na pastwę losu, będziecie oczekiwały miłosiernej, czytelniczej duszy, która zapragnie was podnieść, przekartkować, zainteresować się waszą treścią i w efekcie zabierze was do nowego domu. Tam, czytane z uwagą, ponownie się dowartościujecie, zapominając szybko o traumie, jaką wam tu sprawiam. Jednak taka opcja, kajanie się, usprawiedliwianie nie wchodziła w rachubę, ponieważ nie czułem się winny, zadecydowała bezwzględna logistyka z matematyką, i nic nie zapowiadało cudownego rozmnożenie przestrzeni. Zacisnąłem pięści i rozwiązałem sprawę bardziej radykalnymi środkami, po jakobińsku. Pojawił się podstępny pomysł, żeby wyprawić co niektórym, niechcianym już tomom szybki proces sądowy, jakiego pozazdrościłby mi nawet były minister sprawiedliwości w rządzie kaczystów. Przystąpiłem do rozprawy; zarzuty prokuratorskie nie tchnęły finezją czy cycerońską logiką wywodu. Wina została podsądnym błyskawicznie udowodniona, „nikt po ciebie nie sięgnie”, „rozpadasz się”, „z perspektywy kilku lat dostrzegam w tobie zbiór grafomanii, nie literatury”, „a ty skąd tu się wzięłaś, nie przypominam sobie, bym cię kupił”. Zaaresztowane do kilku reklamówek, wyniesione z przyjaznego im dotychczas domu. Milczały, ja milczałem. Rozstania nie należą do przyjemnych, nawet z milczącymi książkami, ba, z nimi jest jeszcze gorzej. Nic, ułożyłem je w kupki przy kontenerach na odpadki, bierzcie i czytajcie, ci, co je znajdziecie. Po kilku godzinach moje nadzieje spełniły się, w naturze nic nie ginie. Trzy czwarte wyrzutków znalazło nowe mieszkania, a w nich nowe biblioteczki. Na drugo dzień, wyrzucając śmieci natknąłem się na …porzucony przez kogoś egzemplarz „Śniegu” Pamuka, po angielsku. Podniosłem go, wygładziłem lekko zagięte rogi okładki. Jest mój.

Mordercy

Pozwalam sobie na zwrócenie uwagi na powieść, której jeszcze nie czytałem, a o której Jarosław Czechowicz pisze:

(...) Okrucieństwo mordu i cynizm mordercy każe w Emilu dostrzegać innego podobnego bohatera literackiego, Adama z głośnej „Gangreny” Dawida Kornagi. Czytaj więcej