Paliwoda - Independent

Na stronie znanego serwisu Independent.pl recenzja Rzęs autorstwa Janusza Paliwody:

Przerwa na papierosa

Na książki niektórych autorów się czeka. Na przykład po to, aby przekonać jak poradzili sobie z presją pompowaną przez krytyków, czytelników i rynek literacki. Wszystkich przecież interesuje, czy nowa powieść wytrzyma ciężar porównań z wysoko ocenionym poprzednikiem. Z wielką trwogą wyglądało się następcy „Wojny polsko-ruskiej” Masłowskiej. Niesłychana ciekawość kazała rozglądać się za młodszym bratem „Lubiewa” Witkowskiego. Podobnie rzecz się miała z najnowszą książką Dawida Kornagi. Wielu się zastanawiało co wypełznie z chorej wyobraźni autora „Gangreny”. Pisarz narobił apetytu erotycznymi opowiadaniami publikowanymi tu i ówdzie, więc już wietrzono kolejny skandal i następną erupcję perwersyjnych wyziewów!

Najnowsza książka Kornagi jest reklamowana jako „okrutny świat w oczach dziecka”, co mnie zaniepokoiło, ale nadal wierzyłem w talent tego prozaika. Pierwsza niespodzianka, to bohater zamiast gwałciciela i mordercy – 12 – letnia Ola. Wprawdzie dziewczynka ma ojca pijaka i brata – dilera narkotyków, ale dobrze się uczy, podlewa kwiatki, opiekuje się siostrzyczką i ma wyrzuty sumienia, gdy pierwszy raz idzie na wagary. Jak się można spodziewać, Ola Procyk grzeczna jest tylko do pewnego momentu. „Wyczyny”ojca-sadysty znęcającego się nad rodziną sprawiają, że bohaterka również schodzi na złą drogę: pali hasz, kradnie sukienkę ze sklepu, ucieka z domu i odwiedza w burdelu siostrę koleżanki. Zresztą, tak jak fabuła, wszystko w tej książce jest przewidywalne. Koleżanki Oli czytają „Bravo”, w muzeum bohaterowie zatrzymują się na dłużej przed „Bitwą pod Grunwaldem”, na wagary jadą do Arkadii, tam idą do McDonalda, a od ojca Ola dostaje owieczkę z breloczkiem. Państwo Procykowie są na czasie i decydują się na piąte dziecko, bo połakomili się na „kasę” z becikowego.

Świat widziany oczami dziewczynki jest strasznie uproszczony i naiwny. Pewnie inny być nie może, ale nie trafiają do mnie te antynikotynowe frazy i objaśnienia jak działa Internet i poczta mejlowa. Jest za słodko i schematycznie, prawie jak w prozie Musierowicz.

Są oczywiście w „Rzęsach na opak” fragmenty, dla których warto sięgnąć po tę książkę: np. kłótnia i bitwa rodzinna na komunii Jędrka, palenie haszu na dachu i upadek jednego z kumpli Mateusza, sen Oli o księciu Witoldzie czy ostatnie sceny, wprawdzie fabularnie mało odkrywcze, to jednak obdarzone potężnym ładunkiem dramatycznym.
Kornaga nie popisał się w swojej powieści niczym oryginalnym. Okrutny świat dorastającej dziewczynki o wiele lepiej ukazał Tryzna w „Pannie Nikt”, a ojca-sadystę wiarygodniej przedstawił Kuczok w „Gnoju”. Nie oczekiwałem od Kornagi drugiej części „Gangreny”, bo powstanie takiego „monstrum” byłoby twórczym samobójstwem. Pisarz po bezdusznej i mrocznej powieści musiał wziąć głębszy oddech. Dlatego „Rzęsy na opak” traktować należy wyłącznie jako przerwę na papierosa i odskocznię od głównego nurtu wulkanicznej i nieokiełzanej wyobraźni autora „Gangreny”.